W artykule poruszono problem perspektyw rozwoju, a tym samym przyszłości filozofii tomistycznej na podstawie sytuacji w Polsce. Otóż taką szansę widzi się dla tej filozofii w badaniach bardziej partykularnych, znajdujących się poza głównym obiektem zainteresowań metafizyki ogólnej. Każdorazowo przybierają one postać metafizyk szczegółowych i stosowanych. Pierwsza z nazw nawiązuje do zawężonego pola badań, druga natomiast jest uzasadniona korzystaniem z dorobku innych nauk filozoficznych, bardziej podstawowych, włącznie z metafizyką ogólną. Metafizyki tego rodzaju stanowią szeroko pojęte studium tego, co jest najbardziej fundamentalne (...) nie dla bytu jako takiego, ale dla wszelkich podstawowych typów przedmiotów w sferze natury i kultury. Nie stanowią one jednak alternatywy dla metafizyki ogólnej, która bada rzeczywistość w wymiarze transcendentalnym, ponieważ korzystając z jej dorobku, zachowują z nią łączność oraz stanowią jej konieczne dopełnienie. Jako zaś typowe dyscypliny filozoficzne, dające możliwość rozwijania owych metafizyk, podano w artykule filozofię przyrody, antropologię filozoficzną oraz dwie formy filozofii ludzkiego działania, czyli religię i moralność. W ich przypadku wskazywano zarówno na tematy już podjęte przez wielu przedstawicieli myśli tomistycznej w Polsce oraz na te, jakie są możliwe do podjęcia. Realizacja tych form metafizyki odpowiada nie tylko strukturze rzeczywistości pluralistycznej i jednocześnie powiązanej ze sobą szeregiem zależności, ale też problemom aktualnym, nowym, wymagającym ujęcia gruntownego i całościowego, jakie stwarza dopiero perspektywa metafizyczna, rozpatrywana z pozycji filozofii tomistycznej. (shrink)

Artykuł jest próbą wyodrębnienia i ogólnego opisu aspektów filozoficznych, zawartych w teorii duchowości ekologicznej papieża Franciszka oraz porównania ich z myślą tomistyczną, rozwijaną przez jej polskich przedstawicieli w czasach współczesnych. Aspekty te dostrzeżono na gruncie wielu dyscyplin filozoficznych, ponieważ w tego typu duchowości chodzi o stosunek człowieka do najogólniej pojętej rzeczywistości realnej, czyli do samego siebie, przyrody, kultury i religii. W toku analizy obu stanowisk zauważono liczne analogie, a także pewne rozbieżności w sposobie widzenia przyrody, osoby ludzkiej, kultury oraz religii, (...) które przynajmniej częściowo można tłumaczyć niejednoznacznością niektórych sformułowań papieskich. -------------- Zgłoszono: 19/08/2020. Zrecenzowano: 26/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 18/10/2020. (shrink)

Scholarly dissertations dealing with the Jesuit educational system in Poland would more frequently emphasize the aspects of its decline rather than those of its prosperity. More recent research, however, based on numerous sources, enables one to see this system in a new, more objective light as well as giving an unbiased picture of the situation. Written by Roman Darowski SJ, eminent specialist in scholastic philosophy, it is the first work to be devoted to the philosophy of Polish Jesuits, which was (...) inseparable from their scholarly and didactic activities. It spans the last three decades of the sixteenth century and a few years of the seventeenth century, i.e. the beginning of the activity of the Societas Jesu in this country. (shrink)

Artykuł zawiera prezentację najstarszych zachowanych świadectw w starożytnej Grecji zawierających opis camera obscura. Terminu używa się zamiennie na określenie zarówno zjawiska, jak i urządzenia optycznego wykorzystujacego wspomniany fenomen. Schemat działania jest prosty: promienie światła biegnące od przedmiotu i przechodzące przez niewielki otwór, padają na powierzchnię w zaciemnionej przestrzeni tworząc odwrócony obraz przedmiotu. Pierwsze opisy fenomenu camera obscura pojawiają się w starożytnych Chinach i Grecji. W kulturze greckiej i zarazem tradycji europejskiej, chronologicznie pierwszym zapisem jest tekst zawarty w dziele pt. Zagadnienia (...) przyrodnicze, w Księdze XV, rozdziale 11, a dopełnienie w Księdze XV, rozdziale 6. Wspomniane dzieło zostało napisane przez nieznanego nam bliżej autora lub autorów, ale wywodzącego się z tradycji dociekań przyrodniczych Liceum Arystotelesa. (shrink)

Społeczny charakter istoty osobowej człowieka wyrażony w antropologicznych wątkach historiozofii A. Cieszkowskiego wyznaczają dwa czynniki o charakterze normatywnym – prawo i moralność. Normatywność prawna reguluje zachowania zewnętrzne człowieka w skali międzyosobowych relacji społecznych oraz w wymiarze stosunków osobowo-grupowych i instytucjonalnych. Normatywność etyczna ma wyraz w wewnętrznych autoosobowych i interpersonalnych relacjach jako realizacja dobra moralnego. Osoba ludzka manifestuje przestrzeganie prawa poprzez obiektywizację w czynie (działaniu) treści normy prawnej. Obiektywizacje treści norm prawnych motywowane są funkcjonowaniem czynników rozumowych (racjonalnością). Obiektywizacje norm etycznych, przejawiające (...) się w postawie moralnej, motywowane są funkcjonowaniem woli. Całościowe wyposażenie osobowościowe człowieka wyznaczają czynniki racjonalne i wolicjonalne uzewnętrzniające się w czynie. Myślenie i działanie funkcjonuje komplementarnie, jako ontologiczna jedność w osobie ludzkiej oraz jako epistemologiczna i aksjologiczna nierozdzielna całość. "Socjum" osobowe człowieka jest zawsze zrelatywizowane do obiektywnych, tj. naturalnych i cywilizacyjno-kulturowych determinacji, tworzących historyczne warunki bytu człowieka. Istnienie osoby ludzkiej w jej dziejotwórczym czynie posiada znamiona egzystencjalnego zdeterminowania. (shrink)

Scholarly dissertations dealing with the Jesuit educational system in Poland would more frequently emphasize the aspects of its decline rather than those of its prosperity. More recent research, however, based on numerous sources, enables one to see this system in a new, more objective light as well as giving an unbiased picture of the situation. Written by Roman Darowski SJ, eminent specialist in scholastic philosophy, it is the first work to be devoted to the philosophy of Polish Jesuits, which was (...) inseparable from their scholarly and didactic activities. It spans the last three decades of the sixteenth century and a few years of the seventeenth century, i.e. the beginning of the activity of the Societas Jesu in this country. (shrink)

Polish readers do not know well the vicissitudes of shaping a new morality and developing a Marxist ethics in the first years of existence of the Soviet Union. This paper is intended to fill up the gap. The author shows in what difficult conditions had Marxist philosophical research to develop in the Soviet Union of the 1920’s. In their struggle against the advocates of the old philosophical and religious tenets and combating their own weaknesses, failures and errors, Soviet Marxists laid (...) the foundations for a further development of Marxist philosophical and ethical thought and for transforming it into the ideology of the whole society. (shrink)

In the paper some varieties E s n of BCK-algebras with condition defined by W. H. Cornish [1] are considered. A characterization of simple algebras in E s 2 is given and some properties of simple algebras in E s 3 are indicated.

W pierwszej części artykułu charakteryzuję trzy rodzaje profesjonalizmu lekarskiego: profesjonalizm tradycyjny, odnowiony i kompleksowy. Omawiam także czynniki kulturowe, ekonomiczne i aksjologiczne wpływające na ich kształtowanie się. Stawiam tezę, że profesjonalizm kompleksowy ze względu na jego skomplikowanie i arbitralne wyodrębnianie elementów składowych jest nieprzydatny w edukacji moralnej studentów i lekarzy. W części drugiej rekonstruuję wady i zalety profesjonalizmu tradycyjnego i odnowionego. Uzasadniam pogląd, że najważniejsza zaleta profesjonalizmu wynika z jego ambiwalencji moralnej. Nie traktuję więc tej dwuznaczności jako wyłącznie wady. Lekarz profesjonalista (...) powinien mieć świadomość jasnych i ciemnych stron profesjonalizmu oraz umiejętność właściwego ich ważenia w danych okolicznościach – poszukiwania Arystotelesowskiego złotego środka. W ostatniej części argumentuję za umiarkowanie optymistycznym przekonaniem o przydatności profesjonalizmu tradycyjnego i odnowionego w moralnym formowaniu studentów medycyny i młodych lekarzy. (shrink)

In the article I discuss three types of non-formal curriculum: the hidden, informal and null curriculum. Their negative impact on the moral education of medical students and physicians is documented through the choice of examples from Polish medical schools and the statements of Polish physicians. I also justify the thesis that the teaching of medical ethics as ethics-as-tools is deeply rooted within the Polish moral cultural tradition. The polemic with Władysław Biegański serves as a means of showing the relation between (...) the medical moral tradition and the belief that medical ethic is of little importance in the moral education of medical students and doctors. I also indicate that the lack of references to medical schools as moral entities within moral education condemns physicians to the solitude of their personal conscience when confronted with moral decisions. This, in turn, promotes the idea of defining this conscience in opposition to the law. (shrink)

Autor porusza zagadnienie struktury Peryta, która posiada tę właściwość, iż środkiem świata jest miejsce założone przez obserwatora. W ten sposób zmienia się charakter zjawisk geometrycznych, w tym perspektywy.

The position of Polish informatics, as well in research as in didactic, has its roots in achievements of Polish mathematicians of Warsaw School and logicians of Lvov-Warsaw School. Jan Lukasiewicz is considered in the world of computer science as the most famous Polish logician. The parenthesis-free notation, invented by him, is known as PN (Polish Notation) and RPN (Reverse Polish Notation). Lukasiewicz created many-valued logic as a separate subject. The idea of multi-valueness is applied to hardware design (many-valued or fuzzy (...) switching, analog computer). Many-valued approach to vague notions and commonsense reasoning is the method of expert systems, databases and knowledge-based systems. Stanis3aw Jaokowski's system of natural deduction is the base of systems of automatic deduction and theorem proving. He created a system of paraconsistent logic. Such logics are used in AI. Kazimierz Ajdukiewicz with his categorial grammar participated in the development of formal grammars, the field significant for programming languages. Andrzej Grzegorczyk had an important contribution to the development of the theory of recursiveness. (shrink)